De voorbije twee dagen waren tot nu toe zowat de zwaarste en spannendste dagen van mijn verblijf hier in Nicaragua. Het begon allemaal toen Pauline me vroeg om als tolk mee te gaan met een cameraman die een reportage zou maken over een tandheelkundig programma in Granada. De Universiteit van New York (NYU) organiseerde een 'outreach project' waarmee ze zoveel mogelijk mensen gratis tandverzorging en tandheelkundige behandeling wilden geven. Dankzij de samenwerking met La Esperanza zouden zo'n honderdtal kinderen van de school 'Pablo Antonio Cuadra' naar de tandarts gaan. Voor velen onder hen was het waarschijnlijk de eerste keer.
Donderdagochtend vertrok ik samen met Donald en de cameraman naar de school waar de eerste vijftig kinderen al op ons stonden te wachten. De tweede groep zou vrijdag aan de beurt zijn. De camerman nam eerst een interview af van twee leerkrachten met mezelf als tolk. Nadien filmde hij de kinderen op de bus klaar om naar de tandarts te gaan, niet wetende wat hen die dag nog te wachten stond. De bus bracht ons naar het centrum van Granada. Het project werd opgezet in een private middelbare school vlakbij 'Casa de los Tres Mundos', één van de opmerkelijkste gebouwen van de stad.
Zodra we het gebouw binnen kwamen, begeleidden we de kinderen naar een leeg klaslokaal. Het beeld was indrukwekkend. Aan de ingang stond een tafel met twee assistenten die een overzicht probeerden te bewaren van alle mensen die stonden te wachten voor een bezoek aan de tandarts. In twee lokalen, tijdelijk ingericht als operatiezalen, waren tandheelkundige chirurgen bezig met wat eruit zag als zeer complexe ingrepen. In de laatste ruimte was een tandarts verantwoordelijk voor de eerste controles voor hij de mensen naar de juiste rij stuurde voor verdere behandeling. De hele setting was volledig ter plaatse geïmproviseerd.
Als dit beeld voor mij al indrukwekkend en beangstigend was, dan kan ik me alleen maar voorstellen hoe het moet geweest zijn voor de kinderen. Er was gewoon geen sprake van dat de ayudantes dit alleen aankonden. Aangezien Donald terug moest naar kantoor, werd ik uiteindelijk de verantwoordelijke voor de hele groep.
We verdeelden de kinderen in twee groepen: de leerlingen ouder dan 9 jaar gingen naar de dienst voor volwassenen, de anderen gingen naar de pediatrische afdeling van de 'kliniek'. Ik stelde twee vrijwilligers verantwoordelijk per dienst en samen met een ayudante zorgden zij ervoor dat er telkens drie kinderen begeleidt werden naar de eerste controle. Ondertussen liep ik van de ene kant naar de andere om een overzicht te bewaren van de eerste controles, en ik begeleidde de kinderen die verdere behandeling nodig hadden. Ik kwam uiteindelijk terecht in de operatieruimte met kindjes die een tand moesten laten trekken, iets wat voor hen zo angstaanwekkend was dat velen onder hen begonnen te wenen en te roepen. Eén van de jongens was zo ontzettend bang dat hij zijn nagels in mijn rug stak zodat ik hem zeker niet zou loslaten.
De hele namiddag liepen leerlingen in en uit de operatieruimtes om hun tanden te laten verzorgen. Sommigen onder hen hadden zo'n ernstige problemen dat de dokter geen manier zag om hen te helpen. Rond vijf uur in de namiddag ging het laatste kindje het lokaal binnen voor behandeling. De bus was al terug vertrokken met het grootste deel van de kinderen. De laatsten namen een taxi naar huis begeleidt door hun ouders of een leerkracht. Het einde van een zeer lange dag.
Vrijdagochtend begon alles opnieuw. Om 7u30 stond ik alweer aan de school, samen met een nieuwe groep vrijwilligers en ayudantes, te wachten op de bus met de tweede groep van 50 kinderen. Natuurlijk hadden enkelen onder hen al gehoord hoe vreselijk het was daar bij de tandarts, en je kon de angst duidelijk voelen. Deze keer waren we beter voorbereid, dus gaf ik de vrijwilligers een korte briefing voor we de school binnen gingen. Tegen dat de kinderen allemaal in het klaslokaal waren, stonden de vrijwilligers en ayudantes op post aan beide kanten van de kliniek, klaar om de dag te beginnen. Ik maakte opnieuw één persoon verantwoordelijk aan elke kant, wat me ontzettend hielp omdat ik zo beter het overzicht kon bewaren en regelmatig een update kreeg. De dag begon goed, maar naarmate de uren voorbij gingen, werd het duidelijk dat heel wat kinderen bijkomende behandeling nodig hadden. Hoewel deze kinderen ouder waren dan de groep van donderdag, werden ze heel vaak doorverwezen naar de pediatrische afdeling. De vrijwilligers probeerden de kindjes bezig te houden met allerlei spelletjes en activiteiten, maar na vele uren wachten waren zelfs de leukste spelletjes niet leuk meer.
Eén van de meisjes had zo'n uitgebreide en complexe behandeling nodig dat het uiteindelijk de hele namiddag in beslag nam. Kort voor de middag begonnen ze simpelweg met een melktandje dat eruit moest. Hoewel ik klaar en duidelijk aan de leerkracht had uitgelegd dat dit meisje verdere behandeling nodig had, nam hij haar toch mee naar het klaslokaal en was hij helemaal vergeten wat ik hem voordien had gezegd. De angst in de ogen van het meisje toen ik haar opnieuw kwam halen, was ongelooflijk pijnlijk om te zien. De chirurg legde uit dat twee permanente kiezen, één aan elke kant, een wortelkanaalbehandeling vereisten, een lange procedure om het wortelkanaal te zuiveren en opnieuw op te vullen. Ze hebben uiteindelijk tot drie uur in de namiddag aan haar gewerkt. De chirurg legde me achteraf de situatie verder uit: dit meisje had beide tanden binnen de maand verloren, hadden ze deze behandeling vandaag niet uitgevoerd.
We gaven de kinderen tandenborstels en legden uit hoe belangrijk het was om de tanden dagelijks te poetsen, maar het werd ons snel duidelijk dat dit een probleem was dat we niet op één dag zouden kunnen oplossen. Deze kinderen hebben het geld niet om eten te kopen, waarom zouden ze dan geld uitgeven aan een tandenborstel en tandpasta?
